Skip to Content

Kod źródłowy Wiki Vazby mezi díly

Ostatnio modyfikowane 2025/11/05 14:51 przez Jan Slezák
Pokaż ostatnich autorów
1 {{toc/}}
2
3 Dzieła, które rejestrujemy w systemie, można podzielić na dwie kategorie – **nadrzędne i podrzędne**. Do pierwszej kategorii zaliczamy na przykład **książki, czasopisma, media audiowizualne** i **muzykę**. W drugiej kategorii znajdują się na przykład **dodatki, artykuły, kompozycje i transkrypcje nut**, ponieważ te rodzaje dzieł są powiązane z dziełami nadrzędnymi z pierwszej grupy. Wynika z tego, że możemy łączyć ze sobą **dzieła tego samego poziomu** lub **dzieła nadrzędne i podrzędne**.
4
5 = Powiązania między częściami tego samego poziomu =
6
7 Jeśli chcemy utworzyć powiązanie między częściami tego samego poziomu, oznacza to, że będziemy łączyć albo dzieło nadrzędne z nadrzędnym, albo podrzędne z podrzędnym. W przeważającej większości przypadków będzie to jednak powiązanie między książkami, dlatego też na nich pokażemy przykłady. Procedurę tę można jednak zastosować analogicznie również w przypadku innych typów dzieł. Do realizacji powiązania służy **pole 787** wyświetlane domyślnie w zakładce **Powiązania **w formularzu katalogowym. Pole 787 zawiera kilka podpól. Opiszemy tylko kilka podstawowych, które są najczęściej wykorzystywane podczas łączenia.
8
9 == Lista podpólí, ich przeznaczenie i funkcje ==
10
11 Podpola **T** i **)** nie są oficjalnymi podpola MARC i służą do ułatwienia pracy katalogizatorowi oraz stworzenia powiązań między dziełami.
12
13 * T - Służy do wyboru dzieła, które ma zostać połączone, za pomocą przycisku lupy. Z wybranego dzieła kopiowane są jego wypełnione dane do poszczególnych podpól pola 787.
14 ** do podpola** t** wpisuje się tytuł dzieła, które ma być połączone
15 ** do podpola **a** wpisuje się autora dzieła, które ma być połączone
16 ** do podpola d wpisuje się dane wydawnicze z podpól 264a, 264b, 264c powiązanego dzieła.
17 ** W podpole **x** należy wpisać ISSN z podpola 022a powiązanego dzieła.
18 ** W podpole **z **należy wpisać ISBN z podpola 020a powiązanego dzieła.
19 ** W podpole **w** należy wpisać ID powiązanego dzieła.)
20 * **)** - Służy do określenia typu powiązania w celu ułatwienia orientacji bibliotekarzowi.
21 ** **Należy **go wypełnić, jeśli łączymy **dzieło nadrzędne i podrzędne**, aby zapewnić prawidłowe połączenie rekordów. Podczas łączenia **dwóch dzieł tego samego poziomu** warto go wypełnić, jeśli chcemy, aby w katalogu pojawiło się bezpośrednie przekierowanie między dziełami.
22 ** Wyświetla się na karcie katalogowej.
23 ** Typ powiązania to na przykład **Części >> Książki**, jeśli tworzymy dodatek do książki, lub **Artykuł >> Czasopismo**, jeśli tworzymy artykuł do czasopisma.
24 ** Typ powiązania podajemy w kolejności **Co łączę >> Gdzie łączę**.
25
26 (% class="box infomessage" %)
27 (((
28 * **Kopiowanie pól**
29
30 Powyższe kopiowanie pól z połączonego dzieła poprzez podpole 787T jest podstawowym ustawieniem Tritia. Po uzgodnieniu z portalem serwisowym można zmienić, z którego podpola mają być pobierane dane i dokąd mają być przenoszone.
31 )))
32
33 Poniższe podpola są oficjalnymi podpole MARC, które są najczęściej używane podczas zapisywania powiązań.
34
35 * - Służy do wpisania własnego napisu.
36 ** Tekst wpisany w tym miejscu **zawsze **wyświetla się w katalogu jako napis pola 787.
37 ** Jeśli to podpole jest puste, a 2. wskaźnik nie jest wypełniony, generowany jest napis „Powiązane dzieła”.
38 ** Jeśli to podpole jest puste, a 2. wskaźnik ma wartość 8, nie generuje się żadnego nagłówka (w tym przypadku można ustawić domyślny tekst, który będzie wyświetlany w katalogu zamiast nagłówka).
39 * t – W tym podpole podaje się nazwę dokumentu źródłowego.
40 * g - Najczęściej podaje się tutaj numer części.
41 * a - W tym podpole najczęściej podaje się autora dzieła, do którego prowadzi link.
42 * d - Tutaj wpisuje się informacje o miejscu, wydawcy i roku wydania.
43 * x - Służy do wpisania numeru ISSN powiązanego dzieła.
44 * z - Służy do wpisania numeru ISBN powiązanego dzieła.
45 * w - W tym polu podrzędnym wpisuje się identyfikator powiązanego dzieła. Wypełnia się automatycznie przy użyciu pola podrzędnego T.
46
47 [[image:1723456781625-240.png||height="535" width="1000"]]
48
49 (obr. 1)
50
51 == Tworzenie powiązań ==
52
53 Najłatwiejszym sposobem utworzenia powiązania jest skorzystanie z funkcji oferowanej przez podpole **T**. Kliknięcie ikony **lupy **spowoduje otwarcie tabeli z listą dzieł, w której wyszukujemy dzieło, które chcemy powiązać, i zaznaczamy je kliknięciem. Naciśnięcie przycisku **Wybierz **spowoduje przeniesienie dzieła do podpola T, a jeśli zawierało ono również inne dane, zostaną one również przeniesione do poszczególnych podpól.
54
55 [[image:1723456790624-684.png||height="527" width="1000"]]
56
57 (obr. 2)
58
59 [[image:1723456801420-900.png||height="527" width="1000"]]
60
61 (obr. 3)
62
63 Następnie możemy edytować lub uzupełnić niektóre dane i uporządkować podpolenia tak, jak chcemy, aby były wyświetlane w katalogu. Jeśli chcemy, aby w katalogu działało bezpośrednie przekierowanie między częściami, wybieramy również typ powiązania. Po zakończeniu **zapisujemy **dzieło.
64
65 [[image:1723456813719-511.png||height="527" width="1000"]]
66
67 (obr. 4)
68
69 Po wyszukaniu książki **Anioły i demony** wyświetli się nam również książka **Kod Leonarda da Vinci**, ponieważ jest ona powiązana z wyszukiwanym dziełem. Gdybyśmy natomiast chcieli, aby książka Anioły i demony wyświetlała się po wyszukaniu książki Kod Leonarda da Vinci, musielibyśmy również utworzyć powiązanie z tą książką w przypadku dzieła Kod Leonarda da Vinci.
70
71 [[image:1723456819952-833.png||height="527" width="1000"]]
72
73 (obr. 5)
74
75 == Tworzenie powiązań w długich sagach książkowych ==
76
77 W przypadku długich sag książkowych nie jest wskazane tworzenie odnośników z każdej części do wszystkich pozostałych części. Odnośniki stałyby się w takim przypadku nieprzejrzyste i trudne do utrzymania. Wraz z każdą nowo wydaną kontynuacją konieczne byłoby nie tylko utworzenie odnośnika z tej części do wszystkich poprzednich części, ale także dodanie odnośnika do nowej części we wszystkich poprzednich częściach. Dlatego lepiej jest wybrać metodę, w której do każdej części sagi dodaje się tylko jeden odnośnik zawierający główny tytuł sagi i wprowadza się wartość 8 w drugim wskaźniku.
78
79 [[image:1723456826662-618.png||height="536" width="1000"]]
80
81 (obr. 6)
82
83
84 Jeśli na dokumencie nie ma wyraźnego oznaczenia serii, można użyć nazwy znaczącej lub powszechnie znanej – jak w przykładzie poniżej.
85
86 [[image:1723456833115-978.png||height="535" width="1000"]]
87
88 (obr. 7)
89
90
91 (% class="box successmessage" %)
92 (((
93 **Wyszukiwanie**
94
95 Aby znaleźć powiązane dzieła, musimy wpisać w wyszukiwarce wyrażenie, które użyliśmy podczas tworzenia powiązania w podpole t (lub jego część). W podanych przykładach powiązane dzieła znaleźlibyśmy, wpisując wyrażenia „Anioły i demony”, „Wiedźmin” oraz „Harry Hole”.
96 )))
97
98 = Związki między dziełem nadrzędnym a podrzędnym =
99
100 Innym sposobem łączenia dzieł jest utworzenie powiązania między dziełem nadrzędnym a podrzędnym (rozpisem). W ten sposób powstają powiązania typu **Części >> Książki, Artykuł >> Czasopismo, Kompozycje >> Media audiowizualne, Rozpis nut >> Nuty**. Rozpisy dla książek, mediów audiowizualnych i nut tworzy się w ten sam sposób. W przypadku artykułów procedura jest nieco inna. Dlatego pokażemy, jak utworzyć **powiązanie **książki i **artykułu **w czasopiśmie.
101
102 == Tworzenie wykazów książek, mediów audiowizualnych i nut ==
103
104 Wyszukujemy w zbiorach książkę, dla której chcemy utworzyć dodatek. Otwieramy rekord i przechodzimy do zakładki **Rozpis**, gdzie klikamy przycisk **Utwórz**.
105
106 [[image:1723456839299-678.png||height="535" width="1000"]]
107
108 (obr. 8)
109
110 W wyświetlonym formularzu możemy spróbować znaleźć odnośnik do jednego z wolnych źródeł. W większości przypadków konieczne będzie utworzenie zupełnie nowego dzieła. W zależności od tego klikamy przycisk **Przejmij **lub **Utwórz**. W naszym przypadku utworzymy nowy wpis.
111
112 [[image:1723456846302-781.png||height="535" width="1000"]]
113
114 (obr. 9)
115
116 Powiązania w rozpisach realizujemy w polu 787, podobnie jak powiązania między częściami tego samego poziomu. Do formularza nowego przypisania przenosimy bezpośrednio dane z nadrzędnej części i wybieramy odpowiedni typ powiązania. Następnie możemy uporządkować podpola, odpowiednio wypełnić pozostałe pola zgodnie z zasadami katalogowania, a następnie **zapisać i zamknąć** rekord, klikając przycisk.
117
118 [[image:1723456852066-283.png||height="535" width="1000"]]
119
120 (obr. 10)
121
122 Po zapisaniu powiązania ponownie wyświetli się formularz nadrzędnego dzieła, gdzie w liście rozpisów pojawi się utworzony przez nas wpis. W ten sam sposób możemy tworzyć kolejne rozpisy. Gdy wszystko jest gotowe, klikamy **Powrót do przeglądania** i zamykamy formularz. Podczas wyszukiwania w katalogu przy nadrzędnym dziele wyświetli się lista jego podziałów, a przy podrzędnym dziele link do jego dzieła nadrzędnego.
123
124 [[image:1723456858822-591.png||height="535" width="1000"]]
125
126 (obr. 11)
127
128 == Tworzenie artykułów do czasopism ==
129
130 Artykuły są jedynym podrzędnym dokumentem, przy którego tworzeniu wybieramy inną procedurę niż w przypadku innych wykazów. Można zauważyć, że czasopisma nie zawierają zakładki Wykaz w formularzu. Nie będziemy więc zaczynać od nadrzędnego dzieła, ale od razu przejdziemy do **tworzenia nowego artykułu**.
131
132 [[image:1723456863987-686.png||height="536" width="1000"]]
133
134 (obr. 12)
135
136
137 Podczas tworzenia rekordu postępujemy zgodnie z zasadami katalogowania i najpierw wypełniamy wszystkie obowiązkowe pola oraz pola, które są dla nas ważne. Po wprowadzeniu wszystkich danych przechodzimy do zakładki **Źródło**, gdzie wpisujemy dane dotyczące czasopisma źródłowego. W odróżnieniu od wszystkich innych powiązań, dane dotyczące powiązanego czasopisma wpisuje się w polu 773. Struktura jego podpól jest bardzo podobna do pola **787**. Istnieje jednak kilka różnic.
138
139 * g - Pełni tę samą funkcję co w polu 787, ale ma bardziej złożony sposób zapisu.
140 ** Dane w tym polu podaje się w formacie **Rok <Rok>, nr <Numer> (<Data/rok wydania>), s. <Zakres stron>**
141 ** Na przykład: Rok 15, nr 3 (2020), s. 12-15
142 * q - W tym miejscu wpisujemy numer i rocznik czasopisma w formacie **<Rocznik>:<numer>**
143 ** Na przykład: 15:3
144 * 9 - W tym podpole wpisujemy datę/rok wydania w formacie **RRRRMMDD lub RRRR**
145 ** Na przykład: 20200307 lub 2020
146
147 (% class="box infomessage" %)
148 (((
149 **Twórca skrótów**
150
151 W podpole **g** można za pomocą klawisza **F6 **otworzyć kreator informacji o powiązaniach, który umożliwia użytkownikowi wprowadzenie danych dotyczących rocznika, numeru, daty wydania, zakresu stron, a po potwierdzeniu samodzielnie sformatuje wprowadzone dane i wstawi je do podpól **g, q, 9.**
152 )))
153
154 Ponownie skorzystamy z funkcji kopiowania podpola **T**. Naciskamy **lupę**, wyszukujemy źródłowe czasopismo, zaznaczamy je i klikamy przycisk **Wybierz**.
155
156 [[image:1723456870555-765.png||height="535" width="1000"]]
157
158 (obr. 13)
159
160 Teraz uzupełnimy informacje w polach **g, q, 9.** Jako typ powiązania wybierzemy **Artykuł >> Czasopismo**. Poszczególne pola uporządkujemy, a jeśli jesteśmy zadowoleni z wpisu, możemy go **zapisać i zamknąć**. Teraz mamy w artykule utworzone powiązanie z czasopismem źródłowym. Po wyszukaniu artykułu w katalogu wyświetlą się informacje o jego źródle. Jeśli szukalibyśmy według czasopisma, wyszukalibyśmy to czasopismo, a jednocześnie jego artykuły.
161
162 [[image:1723456875463-145.png||height="535" width="1000"]]
163
164 (obr. 14)